روشنگران_6
معرفی انجنیر محمد اسحق “سالک”
انجنیر محمد اسحق «سالک» فرزند محمدعلی خان، فرزند کربلایی نوروز علی، فرزند خدا نظر خان، فرزند جرس علی خان هزاره، در سال ۱۳۳۴ در قریه چهار قلعه نوده خوردک زایده مالستان چشم به جهان گشود. وقتی پنج سال داشت، مادرش را از دست داد و از نوازش و مهر مادری بی نصیب ماند. پدرش محمدعلی خان به حیث خزانه دار ولسوالی مالستان وظیفه رسمی داشت، پسرش را باخود در میرآدینه (مرکز ولسوالی ) برده و همرای خودش در ماموریت مالیه آن وقت زندگی داشتند. آن زمان یگانه مکتب ابتدائیه در مرکز ولسوالی موجود بود. در سال ۱۳۴۱ ه ش به صنف اول این مکتب شامل گردید، دور از دیگر اعضای فامیل در اتاق مسافری تعلیمات ابتدایی مکتب را دنبال کرد. در فصل زمستان تعلیمات مروج دینی را نزد ملا امام مکتب فرا می‌گرفت. وی توانست دوره ابتدائیه مکتب را موفقانه با نمره اول صنف به اتمام برساند. آن زمان مکتب ابتدائیه میرآدینه به متوسطه ارتقا یافت. وی دوره متوسطه را نیز به درجه اول نمره از صنف نهم فراغت حاصل کرد. تعلیمات دینی را نیز تا کتاب مراح نزد ملا امام مکتب فرا گرفت، از آنکه محل بود و باش وی در ماموریت مالیه بود، از نزد ماموران بسیار لایق و ورزیده غلام سخی خان قیاق، میرزا برات، علی گل بوری و میرزا رسول زردک که نویسنده گان ماهر و چیره دست بودند، املا و انشاء را آموخت. در سال‌های صنوف هفتم، هشتم و نهم امور اداری شعبه خزانه، واردات و اداری ماموریت مالیه را به عهده داشت و همه امور را بخوبی هرچی تمام انجام می‌داد. از آنکه وی خط خوب داشت، امور اداری مکتب متوسطه را نیز انجام می‌داد، حتا نتایج صنوف را نیز با معلمین درست و تکمیل می‌کرد. وی بعد از فراغت از صنف نهم مکتب متوسطه میرآدینه چون اول نمره فارغ شده بود، به مکتب تخنیک ثانوی کابل معرفی گردید. وی صنف دهم، یازدهم و دوازدهم ثانوی را در مکتب تخنیک ثانوی در رشته مهندسی به اکمال رسانید و در سال ۱۳۵۱ از تخنیک ثانوی فراغت حاصل و رسماً به وزارت پلان آن وقت معرفی گردیدند که در برج حمل سال ۱۳۵۲ به حیث معاون انجنیر در ریاست سرک سازی وزارت فواید عامه مقرر گردید.
از تاریخ ۲ ثور سال ۱۳۵۲ تا برج عقرب همان سال در پروژه سرک سازی در یونیت قوای کار در پروژه سرک گردن دیوار _ پنجاب، خدمتی اعزام گردیده و این مدت را به کمال موفقیت، امور انجنیری پروژه متذکره را انجام داد. یونیت متذکره در برج عقرب نسبت سردی هوا به سرک گردیز _ خوست کوچ داده شد. همکاران او مؤظف گردیدند به همین یونیت در سرک گردیز _ خوست بروند، اما آمریت انجنیری وزارت فواید عامه وی را به پروژه سرک سازی نورستان اعزام کرد. شرایط نورستان طوری بود که هیچ یک از انجنیران حاضر نبودند، در آنجا کار کنند؛ اما وی این پروژه را به مدت سه سال در حالیکه همکار فنی و انجنیری دیگری همرایش نبود، به تنهایی پیش برد و این پروژه را که در شرایط بسیار سخت و دشوار قرار داشت و کار آن با دستان کارگران در دل صخره‌ها کار می‌شد تا مرکز ولسوالی دو آبی نورستان موفقانه به انجام رسانید. وی از طرف والی لغمان عبدالقادر قاضی و همچنان در مرکز از طرف وزیر آن وقت فواید عامه (غوث الدین فایق ) مورد تقدیر قرار گرفت.
همچنان وی مدت شش ماه در سرک پروژه جلال آباد _ اسعدآباد کنر و پروژه سرک گردیز _ خوست و بار دوم نیز در سرک گردن دیوار _ پنجاب، ایفای خدمت نموده است .
در سال ۱۳۵۷ در زمان حکومت تره‌کی جلب عسکری شد و مدت یکسال و دوماه خدمت عسکری را موفقانه در قوای ۸۸ توپچی مهتاب قلعه کابل انجام و در سال ۱۳۵۸ ترخیص بدست آورد. بعد از مدت خدمت عسکری دوباره به وزارت فواید عامه مراجعه و موصوف را به یونیت میدان سازی ترنک قندهار موظف و اعزام کرد. مدت یکسال در آنجا ایفای وظیفه نمود و بعدا به وزارت فواید عامه تبدیل و به شعبه سروی و دیزاین موظف گردید. مدت یکسال در این شعبه ایفای وظیفه نمود .
جوّ اختناق و گرفتاری که در این زمان از طرف حکومت خلقی‌ها موجود بود، وی را مجبور ساخت تا وظیفه را رها و به صفوف مجاهدین منطقه اش بپیوندد. در واقع وی پس از هشت سال خدمت انجنیری و سرک سازی راهی مالستان دیار آبایی اش شد و از آن به بعد در میان مردمش با مجاهدین و سازمان های فعال منطقه اش همکاری اش را ادامه داد .
در سال ۱۳۶۸ ه ش به پاکستان مهاجر شد و در آنجاه کورس طبی فریدام مدیسن را که در تل صوبه سرحد پاکستان موقعیت داشت، خوانده و به انجام رسانید. این کورس طبی در بین شفاخانه های آمریکایی ها که برای مجاهدین افغان تاسیس شده بود، فعالیت می‌کرد. بعد از فراغت از کورس متذکره در کلینیک M.S.H که در بازار شینه‌ده موجود بود، معرفی گردید. وی مدت دو سال در این کلینیک صحی ایفای وظیفه نموده و بعد از انحلال کلینیک و قطع کمک ها، دواخانه ای را در بازار شینه‌ده تاسیس کرد تا بتواند در حد توان کمک و خدمات صحی به مردمش انجام دهد. در عین زمان در سال ۱۳۷۰ ه ش به کمک موسسه تودای جاپان، لیسه ای بنام فیض محمد کاتب هزاره در تپه پنج برجه در تعمیر سابقه متوسطه شینه‌ده فعال گردید که مدیریت آنرا معلم هاشم بدوش داشت، انجنیر اسحق سالک در این مکتب مضامین انگلیسی، هندسه، مثلثات و پشتو را تدریس می‌کرد و این مکتب تا صنف دوازدهم دانش آموز داشت. با قطع کمک‌های مؤسسه تودای، این لیسه نیز متوقف گردید. در این زمان انجنیر اسحق سالک در دواخانه برهانی شینه‌ده یکجا با مرحوم حاجی محمد حسین برهانی مشترکا کار می نمود.
از آنجایی که در آن ایام، تحصیل‌کرده ای کمی موجود بود، تعدادی زیای از علاقمندان یادگیری لسان انگلیسی نزد وی مراجعه می‌کردند و او نیز حین انجام وظیفه در دواخانه، با پیشانی باز در خواست مراجعین را لبیک گفته و آنها را در داخل دواخانه اش مجانی تدریس می‌نمود و چندین تن از طلبه‌های مدرسه علمیه رضویه که نزد وی انگلیسی می‌آموختند اشخاص دانشمند و استادان نخبه در داخل و یا بیرون از کشور اند .
از آن جمله محمدعلی اخلاقی وکیل مالستان در پارلمان، آقای ابراهیم اخلاقی، آقای استاد مهدوی، محمد بشیر فرهمند از دهن قول، آقای ضامن علی هدایت ولسوال اسبق مالستان و ده ها تن دیگر از جمله این شخصیت‌ها اند.
تا آنکه در سال ۱۳۸۱ لیسه شینه ده از طرف دولت رسماً تأسیس و افتتاح گردید و آقای سالک نیز ابتدا درین لیسه بحیث معلم اجیر مصروف تدریس گردید .
در سال ۱۳۸۲ لیسه نسوان شینه‌ده رسما تاسیس و انجنیر اسحق سالک با آوردن سوابق خویش از وزارت فواید عامه به وزارت معارف بحیث مدیر این لیسه تقرر حاصل و مدیریت این لیسه را به عهده گرفت .
از سال ۱۳۸۲ الی ۱۳۹۱ بحیث مدیر لیسه نسوان شینه‌ده ایفای خدمت کرده و این مسؤلیت را موفقانه، دلسوزانه و صادقانه انجام داد. و از سال ۱۳۹۱ به بعد بحیث سرمعلم این لیسه تا اکنون ایفای وظیفه می‌نماید.
آقای سالک وقتی مسؤلیت مدیریت لیسه را عهده دار بود، بر علاوه آنکه امور اداری مکتب را پیش می‌برد، تدریس مضامین پشتو، انگلیسی، بیولوژی و جیولوجی را نیز به دوش داشت و تاکنون نیز تدریس این مضامین را پیش می‌برد.
طی پانزده دور فراغت از صنف ۱۲ که در دوران مدیریت و معلمی آقای سالک انجام شده، تعداد بیش از ۷۵۰ شاگرد دختر از لیسه لیسه نسوان شینه‌ده فارغ و راهی دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی کشور شده‌اند و تعدادی هم اکنون منحیث استاد در مکاتب مالستان مصروف تدریس و آموزش فرزندان مردم اند.
وی در کنار مدیریت لیسه ، تدریس مضامین مشکل و کار در دواخانه و عرضه خدمات صحی به مردمش، به نوشتن پلاکارت‌ها و لوحه‌ها در داخل مکتب و بیرون از مکتب برای مردم پرداخته است .
وی بنابر داشتن خط زیبا، بیشترین نوشته‌های مردم، اسناد خرید و فروش، عرایض و سایر نوشته‌های مردم را انجام داده و می‌دهد.
وی همچنان در کورس‌های زمستانی مختلف مضامین آمادگی کانکور پشتو، انگلیسی و مثلثات را برای دانش آموزان تدریس نموده است و همچنان شاگردان زیادی را در مضمون پشتو بصورت خصوصی تدریس نموده، به اطمنان می‌توان گفت که در حصه اول مالستان تقربیا تمام استادان پشتو در مکاتب از وی، پشتو آموخته و روزگاری، پیش انجنیر شاگردی کرده اند .
موصوف صدها مقاله به مناسبت‌های مختلف تحریر و به دسترس مجلات و دانش آموزان قرار داده است .
او در نوشتن احساس خستگی نمی کند، چنانچه چندین روز ادامه یابد. وی شوق و علاقه فراوان به مطالعه داشته و هیچگاه از مطالعه دست بر نداشته و همواره به مطالعه کتاب های گوناگون ادامه می‌دهد.
انجنیر اسحق سالک قریحه خوب شعری دارد . قرار اطلاع وی مجموعه شعری دارد که شامل غزل، مثنوی و چاربیتی است. همچنان مجموعه دوبیتی‌های محلی و مجموعه تک بیتی دارد. یک اثری دیگر تحت عنوان افغانستان در قرن بیستم به سبک شاهنامه فردوسی به نظم تحریر نموده و تاهنوز تکمیل نگردیده است .
برعلاوه، وی به اثر در خواست آقای ضامن هدایت، ولسوال پیشین مالستان، جزوه‌ای را جهت معرفی ولسوالی مالستان تحریر و به وی سپرده است .وی اثری از داستان‌های کوتاه و رمان‌ها نیز تحریر داشته است و نیز جزوه تحریری او جهت تصحیح و چاپ به دسترس طلاب مقیم قم ایران گذاشته شده است. موصوف در لسان پشتو نیز شعر سروده و مجموعه ای از اشعار پشتو نیز دارد و همچنان نوشته‌های نثری ادبی پشتو، اما تا کنون هیچکدام بدست چاپ سپرده نشده است .
انجنیر اسحاق سالک بنا به شوق و علاقه فراوان که به علم و دانش دارد، در سال ۱۳۹۷ در سن ۶۳ سالگی، در دانشگاه خاتم النبیین رشته فارمسی را تکمیل و سند تحصیلی بدست آورده است.
در اخیر نمونه‌های شعری و دو بیتی انجنیر اسحق سالک را با مخاطبان گرامی شریک ساخت می‌شود.
بس که از رنج و غم دنیا اثر داریم ما
ناله و دردیم در هر قدم که بر داریم ما
سال‌ها در زیر ساطور جفایی بوده ایم
هم زساز و سوز زنجیری خبر داریم ما
خرمن هستی ما در آتش غم سوخته
در دل مان تاکنون زان غم شرر داریم ما
رانده اند ما را ز گلزار و زمین پر ثمر
خانه ای در دره و کوه و کمر داریم ما
روزگار سخت بی خاصل نصیب ما بود
ظلم های بی‌شمار ثبت از پدر داریم ما
در بساط زندگی جزغم نداریم حاصلی
در زمین خود فقط بید و عررداریم ما
لیک می سازیم و می‌سوزیم با این همه بیدادها
در عرصه‌ی پیکار و دانش، صد هنر داریم ما
نمونه ای از دوبیتی هایش :
ز وقتی رفته ای تب کرده ام من
به زاری روزها شب کرده ام من
همو شب‌ها که باهم می‌نشستیم
به یادش ترک مکتب کرده ام من
——–
شب جمعه که می‌سوزه چراغم
خیال یار می‌گیره سراغم
من از دست فراقش ناله دارم
که پر کرده خیالات‌اش اتاقم
با حفظ حرمت!
یادداشت ۱:
صفحه انجمن استادان و تحصیلکرده‌گان مالستان، فعالیت‌ها و کارکردهای اشخاص تاثیرگذار درعرصه معارف را به شکل نوبتی و شماره‌وار، تحت عنوان “روشنگران مالستان” نشر خواهد کرد. بناء از آن عده معلمان و افرادی که هنوز کارکردها و یا زندگی‌نامه شان را به کمیته فرهنگی این انجمن نسپرده باشند، می‌خواهد که با اعضای کمیته فرهنگی این انجمن به تماس شده و از طریق معمول، کارنامه های شان را به کمیته فرهنگی این انجمن تحویل دهند تا در روزهای آینده به دست نشر سپرده شده و با علاقمنان شان شریک گردد.
راه‌ها تماس با کمیته فرهنگی انجمن:
- معصومه بهار رئیس کمیته فرهنگی
شماره واتسآپ: ۰۷۹۹۵۷۲۲۷۱
ایمیل: masumabahar786@gmail.com
- حیات الله مهریار:
شماره واتسآپ: ۰۷۴۹۹۰۷۰۲۸
ایمیل آدرس: hayatullah.mehryar@gmail.com
- آصف سحر:
شماره واتسآپ:۰۷۰۰۲۵۰۵۶۱
ایمیل آدرس: asif.sahar84@gmail.com
یادداشت ۲:
شماره و فهرست روشنگران به معنای طبقه بندی شخصیت‌ها و امتیاز نیست، بلکه این شماره‌ها صرف برای نظم دهی پُست‌ها بوده و از سوی هم نوبت نشر بر اساس دریافت زندگی نامه‌ها ترتیب شده است.
میرآدینه