کچالو؛ از سر سفره تا نوای دمبوره بامیانیها
گلهای سبز و سفید کچالو، فضای امروزی بامیان را بیشتر دگرگون ساخته و اکثر باشندهگان این ولایت در گفتوگوهای میان خود تا در ترانههای محلیشان از گل کچالو میگویند.
کچالو از مهمترین محصولات زراعتی بامیان به شمار میرود و برای نخستینبار باشندهگان این ولایت به امید این که این محصول زراعتی بتواند سفرههایشان را رنگینتر بسازد، به کمک وزارت زراعت و مالداری و اداره محلیشان جشنواره «گل کچالو» را برگزار کردند. این جشنواره با اجرای برنامههای مختلف فرهنگی از جمله نواختن دمبوره، نمایش غذاهای تهیهشده از کچالو همراه بود. کمتر نوازندهای در این جشنواره به جز از تعریف و توصیف از گل کچالو، به مسایل عشق و عاشقی میپرداختند. بامیانیها نزدیک به سی نوع غذا از کچالو درست میکنند. شاید کمتر سفرهای باشد که بر سر آن کچالو وجود نداشته باشد. 
دهقانان بامیان طی سالهای اخیر در کشت کچالو از مهارتهای خوبی برخوردار شدهاند. وزارت زراعت و مالداری نیز، برای رشد این محصول زراعتی مورد استفاده شهروندان افغانستان سرمایهگذاریهای نسبتاً خوبی کرده و در زمینه ایجاد ذخیرهگاهها و آموزش دهقانان فعالیتهای زیادی انجام داده است.
کچالوی بامیان که از کیفیت و ذایقهی خاصی برخوردار است، توانسته جایگاه خود را در مارکیت محصولات زراعتی کشور دریابد. آن طوری که عبدالوهاب محمدی رییس اداره زراعت و مالداری بامیان میگوید، از مجموع محصولات کچالو در کل کشور، ۶۰ درصد آن از ولایت بامیان برداشته میشود. محصولات کچالو در بامیان سالانه به سهصد تا سهصد و پنجاه هزار تن میرسد.
بامیان از جمله ولایتهای کوهستانی، سردسیر و با زمینهای زراعتی محدود است. مقامهای محلی بامیان میگویند که بیش از ۹۰ درصد مساحت این ولایت را کوهها و چراگاهها تشکیل میدهد. در این ولایت کمترین کارهایی در زمینه رشد اقتصادی مردم از جمله زیرساختها انجام شده است. زراعت و مالداری بخش اصلی زندهگی اقتصادی مردم را تشکیل میدهد و از جمعیت نزدیک به نیم میلیونی این ولایت، صدهزار نفر در کار زراعت مصروفاند. زندهگی نزدیک به هشتاد و پنج درصد باشندهگان این ولایت به محصولات زراعتی متکی است.
کچالو و گندم محصولات اصلی زراعتی باشندهگان بامیان را تشکیل میدهند. هر چند کچالوی بامیان در دیگر ولایتهای کشور صادر میشود، اما نیاز بامیانیها به واردکردن گندم نسبت به اکثر ولایتهای دیگر بیشتر است. آن طوری که رییس اداره زراعت و مالداری بامیان میگوید، حدود ۳۰ درصد گندم مورد نیاز بامیان از خود همین ولایت تامین میشود، اما ۷۰ درصد دیگر را وارد میکنند.
امنترین ولایت و فقیرترین مردم
بامیانیها به جز از مسیرهای مواصلاتیشان، از ناامنی در داخل خود این ولایت نگرانی خاصی ندارند. بامیان از امنترین ولایات کشور به شمار میرود و مقامهایی که در بامیان میروند، شاید برای نخستینبار ترس و نگرانیشان از احتمال حمله و سوءقصد علیه خودشان را کنار بگذارند. هر چند امنیت به آرزوی همیشهگی و تقریباً دستنیافتنی اکثریت شهروندان افغانستان مبدل شده، اما برای بامیانیها، فقر اقتصادی و نبود فرصتهای کاری و شغلی موضوع مهم و نگرانکننده است. به جز از کار در زراعت، دیگر فرصتهای کاری در بامیان خیلی محدود است.
عبدالوهاب محمدی رییس اداره زراعت و مالداری بامیان میگوید که این ولایت بلندترین میزان فقر را دارد. به گفته آقای محمدی، ۵۸ درصد باشندهگان بامیان زیر خط فقر زندهگی میکنند. این در حالی است که ارزیابیهای کلی در سطح کشور نشان میدهد که نزدیک به ۴۰ درصد شهروندان افغانستان زیر خط فقر قرار دارند.
اما، اسدالله ضمیر وزیر زراعت و مالداری، میگوید که اقتصاد شهروندان بامیانی طی سالهای آینده از طریق رشد و انکشاف زراعت بهبود قابل ملاحظهای خواهد یافت. آقای ضمیر میافزاید که ولایت بامیان آب و هوای خیلی مناسب برای رشد زراعت دارد و دهقانان آن «از پولدارترین» دهقانان کشور خواهند بود. آقای ضمیر که برای برگزاری جشنواره «گل کچالو» و افتتاح چندین ذخیرهگاه کچالو به ولایت بامیان رفته بود، پس از افتتاح چند ذخیرهگاه کچالو در ولسوالی یکاولنگ بامیان گفت: «انشاءالله در آیندههای نزدیک دهقانان بامیان از جمله دهقانانی خواهند بود که پولدارترین باشند. مثالها و نمونههایی که در اینجا (بامیان) وجود دارند، ما را بیشتر امیدوار میسازد. مثلاً یک خانم دیروز گفت که او ۴۵۰ هزار افغانی از محصولات زراعتیاش به دست آورده است. اگر از همین دهقانی که در پهلوی مزرعهاش ایستاد استیم، سوال کنیم از تغییر صحبت میکند. عواید دهقانان در حال افزایش است و آنان حالا مجبور نیستند که محصولاتشان را در زمان رفع حاصل، که قیمتها پایین میباشد، بفروشند.»
ولسوالی یکاولنگ از ولسوالیهای کلان بامیان به شمار میرود. این ولسوالی که از آب زراعتی مناسبی برخوردار است، دهقانان آن تلاش دارند تا در پهلوی کشت کچالو و گندم، گیاه زعفران که از آن به نام طلای سرخ نیز میشود، زرع کنند. لوبیا و سویابین دیگر گیاهان زراعتی است که دهقانان یکاولنگ در حال تجربهکردن کشت آنها هستند.
عبدالاحمد مبارز ولسوال یکاولنگ، میگوید که باشندهگان این ولسوالی نگران امنیت نیستند و تنها مشکلات اقتصادی آنان را رنج میدهد. به گفته آقای مبارز، هر چند دهقانان در این ولسوالی راههای متعددی را برای رشد اقتصادی و افزایش محصولات زراعتیشان در پیش گرفتهاند، اما در زمینههایی که همکاری دولت را با خود نداشته نتوانستهاند نتیجه مطلوب به دست بیاورند. ولسوال یکاولنگ گفت که دولت تاکنون دهقانان این ولسوالی را در کشت زعفران، لوبیا و سویابین همکاری و راهنمای نکرده و از همین رو، دهقانان نتیجه مطلوب هنوز از آن به دست نیاوردهاند. عبدالاحمد مبارز از وزیر زراعت و مالداری خواست تا در بخش کشت زعفران دهقانان ولسوالی یکاولنگ را مورد توجه بیشتر قرار دهد و آنان را در زمینه روشهای کشت زعفران و دیگر گیاهان زراعتی آموزش بدهند.
در همین حال، اسدالله ضمیر وزیر زراعت و مالداری، میگوید که وزارت زراعت در بخش ترویج کشت زعفران در ولایت بامیان، برنامههایی را آغاز کردهاند و امسال ده قطعه نمایشی زعفران در این ولایت ایجاد کرده است. به گفته او، ده قطعه دیگر در ولسوالی یکاولنگ ایجاد خواهد شد. آقای ضمیر گفت که این قطعات به منظور آشنایی دهقانان بامیان با کشت زعفران ایجاد شدهاند.
ایجاد ذخیرهگاههای کچالو
ایجاد ذخیرهگاههای کچالو در ولایت بامیان، مهمترین اقدامات دولت، برای رشد اقتصادی در این ولایت به شمار میرود. آن طوری که اسدالله ضمیر وزیر زراعت و مالداری میگوید، بیشترین ذخیرهگاههای کچالو در ولایت بامیان ساخته شده است. آقای ضمیر در جشنوارهی گل کچالو، از بامیان به عنوان بزرگترین مزرعه کچالو در سطح کشور یاد کرده میگوید که با اقدامات بعدی، میزان تولید کچالو در این ولایت بیشتر از رقم موجود خواهد رسید. وزیر زراعت و مالداری گفت: «احداث ذخیرهخانهها برای کچالو و حفاظت محصولات زراعتی دهقانان، تنظیم مارکیت، بخش عمدهای از وظایف وزارت زراعت، مالداری و آبیاری میباشد. در این راستا در سال گذشته ما دستآوردهای چشمگیری داشتیم و تنها در یک سال گذشته توانستیم ۶۰۵ سردخانه یا ذخیرهخانه کچالو در ولایت بامیان بسازیم که هر ذخیرهخانه ظرفیت۲۰ تن را دارد. هجده سردخانه کوپراتیفی که هر یک آن نگهداری ۶۰ تن کچالو را دارد احداث کردیم. امسال هم تاکنون توانستهایم ۱۹۰ ذخیرهخانه جدید و قطعهی نمایشی کچالو را ایجاد بکنیم.»
ولایت بامیان از آب زراعتی فراوانی برخوردار است و وزارت زراعت برای رشد زراعت در این ولایت چندین فارم تحقیقاتی احداث کرده تا بتواند دریابد که کدام گیاه محصول بیشتری در بامیان میدهد.
وزیر زراعت و مالداری میگوید که در بخشهای مالداری و احداث باغهای میوه نیز اقدامات خوبی طی سالهای اخیر به ویژه در دو سال گذشته صورت گرفته است. به گفته او، تاکنون چندین پروژه آبیاری و تنظیم آب در ولایت بامیان تکیمل شده و قرار است در جریان امسال هم چند پروژه مهم دیگر به بهرهبرداری برسد.
اسدالله ضمیر گفت که سال گذشته ۱۱۷ تن تخم اصلاح شده و ۲۳۴ تن کود کیمیایی به دهقانان بامیان توزیع شده بود و امسال قرار است رقم توزیع تخم اصلاح شده به ۱۸۰ تن برسد. او تاکید کرد که وزارت زراعت و مالداری در بخش آموزش دهقانان، گسترش فعالیتهای باغداری و مالداری نیز برنامههای مهمی را تطبیق کرده است.
هر چند وزیر زراعت و مالداری، فعالیتهای این اداره را در ولایت بامیان گسترده و نتیجهبخش توصیف کرده، اما با توجه به میزان بالای بیکاری و نبود فرصتهای شغلی، با بودجهای که در بخش انکشاف زراعت در این ولایت اختصاص داده شده، به نظر نمیرسد این ولایت در این زمینه، رشد و انکشاف قابل ملاحظهای داشته باشد. بودجه بخش زراعت بامیان برای سال جاری ۱۵۰ میلیون افغانی است که از این رقم ۳۰ میلیون آن عادی و ۱۲۰ میلیون افغانی دیگر شامل بودجه انکشافی میشود.
همچنین عبدالوهاب محمدی رییس اداره زراعت و مالداری بامیان نیز، میگوید که با بودجهای که برای انکشاف زراعت در این ولایت اختصاص داده شده، نمیتوان انتظار افزایش بیشتر محصولات زراعتی و حیوانی را در بامیان داشت. آقای محمدی از پایین بودن سطح بودجه انکشافی بامیان به عنوان «بزرگترین مشکل» یاد کرده میگوید مهمترین عامل اصلی انکشاف و رشد اقتصادی در بامیان، زراعت و توریزم میتواند باشد. به گفته او، هرگاه در این دو زمینه توجه بیشتری صورت گیرد، ولایت بامیان به عامل رشد اقتصادی کشور مبدل خواهد شد.
طاهر ظهیر والی بامیان نیز، از زراعت به عنوان اصلیترین گزینه برای رشد اقتصادی این ولایت یاد کرده میگوید که کچالو در گام نخست میتواند در زمینه اقتصاد باشندهگان بامیان تحول مثبتی ایجاد کند.
مقامهای محلی ولایت بامیان میگویند که در کنار زراعت، جاذبههای توریستی این ولایت نیز میتواند تحولی در اقتصاد باشندهگان این ولایت و کُل افغانستان ایجاد کند. مجسمههای زخمی بودا، بند امیر، نخستین پارک ملی کشور، شهر غلغه و ضحاک، از جمله مهمترین آثار و آبدههای تاریخی بامیاناند که طی سالهای اخیر توانسته توریستان داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب کنند.
بند امیر در جریان سال گذشته نزدیک به نیم میلیون نفر بیرون از بامیان بازدید کننده داشته و امسال پیشبینی میشود که تعداد بازدیدکنندهگان نخستین پارک ملی افغانستان به بیش از یک میلیون نفر برسد.
رییس اداره زراعت و مالداری بامیان میگوید که پس از ماه رمضان امسال، تعداد بازدیدکنندهگان بند امیر به ۲۵۰ هزار نفر رسیده و بیشترین بازدیدکنندهگان هم از ولایتهای جنوبی و شرقی کشور بودهاند. بند امیر که از شهرت جهانی برخوردار است، در اطراف خود، حدود هزار و هشتصد نوع حیوان و پرنده وحشی دارد.
میرآدینه